maandag 18 april 2016

De kracht van stem en afstemming


De kracht van  stem en afstemming

Radio als verhalenmedium bij uitstek

De beste dingen in het leven komen langs als een trein, waar je in kunt stappen. Je solliciteert er niet naar,  je droomde er niet eerst van. Nee, de kans doet zich voor en je kiest  ervoor om het te doen. Er zijn honderd redenen om het niet te doen en er is één reden om het wel te doen: dit is jouw weg. Je gaat mee met die speciale man of vrouw, je neemt die nooit verwachte  baan aan, je maakt de verre reis, of  je koopt dat aparte huis. Voor mij kwam de oproep anderhalf jaar geleden via twee presentatoren van een leuk regionaal radiostation: “Wil je voor ons een verhalenprogramma komen verzorgen?”. Het besluit was genomen binnen drie seconden;  nou en of ik dat wilde. Ik had er nooit aan gedacht, maar de trein kwam langs, dus springen maar. Hij rijdt door  mooie landschappen en staat elke twee weken stil op een klein stationnetje,  ‘s zaterdagsmorgens  in de vroegte. Ik nodig een gast bij me uit in de coupé. Hij of zij vertelt een verhaal en we gaan in gesprek over rode draden en levensthema’s , over de verbinding van het persoonlijke verhaal van mijn gast met elementen uit het verhaal. Inmiddels stopte ik zo’n dertig keer op station Golfbreker CS. Steeds dezelfde opzet: mijn gast stelt zich voor, er is muziek, passend bij het verhaal. Dan komt het centrale deel: mijn gast vertelt, ik zwijg en ben aanwezig en  actief luisteraar. Na een tweede muzieknummer verkennen en verdiepen we samen het verhaal. Door mijn vragen probeer ik  nieuwe vergezichten te openen.

Kort geleden zat  tegenover mij de man met de baard en het prachtige Keltische verhaal, naast hem een harpiste. Stem en muziek gingen een mooie combinatie met elkaar aan. In de kerstvakantie had ik twee  poppenkastspeelsters  met een heus hoorspel in mijn studiootje. Ik sprak met een slagzinbedenker, een familie-archiefontdekster, een clown, een wereldkampioen marathon, liefhebbers van De Dijk,  van de Beatles en van de panfluit. Ik hoorde het  verhaal van een duikster op koraalriffen en van een pelgrima naar Compostela. Literaire verhalen van grote schrijvers kwamen langs, religieuze verhalen, reisverhalen van Ghana tot Mexico, van Parijs tot Zuid-Afrika en vooral veel persoonlijke en soms kwetsbare verhalen.

Ik ben in die tijd van het medium radio gaan houden. Het is indringender dan televisie en is met name geschikt voor verhalen. Er zijn geen overbodige decors en make-up en kleding zijn niet van belang. Er zit  een man of vrouw tegenover me met een stem en een verhaal. Zo simpel is het. Mijn rol is die van luisteraar die ertoe bijdraagt, dat het verhaal zo goed mogelijk uit de verf komt. Ik richt me op mijn gast, geef vertrouwen en  laat het verhaal  ontstaan in onze ontmoeting. Een studioverhaal geeft grote intimiteit. Tegelijk weten we beiden, dat onze stemmen weerklinken in huiskamers. Ze zijn soms  achtergrondbehang  voor het zaterdagse ontbijt, maar we hopen dat hier en daar oren gespitst worden en mensen er even voor gaan zitten. Hopelijk worden ze dan geraakt  door het verhaal van het ontstaan van de panfluit of van de Borobudur, de belevenissen van de Arend en de Kip, van de reiziger, de stewardess, de wandelaar, de pelgrim, de vluchteling, de duikster. We doen dat met alleen stem. Als ik iets geleerd bij het maken van het verhalenprogramma is het wel de kracht van de menselijke stem. Daarmee kun je ontroeren, verbazen, raken, informeren, verwonderen. En als het bij ons in het studiootje in de Amersfoortse binnenstad  klopt, dan ontstaat er vaak iets dat groter is dan wijzelf, het unieke verhaal. Dertig keer al werd ik verrast door de gast tegenover me, die het lef had om de ontmoeting aan te gaan en het kwetsbare verhaal voor een radiomicrofoon te vertellen. De verhalen ontroerden me vaak of maakten me aan het lachen.  Ze waren heel verschillend, maar koud lieten ze me nooit.

Ik houd van radio, verhalend medium bij uitstek. Ik heb ontdekt dat door de aanwezigheid van een microfoon en het besef van luisteraars aan de andere kant van de lijn de ontmoeting krachtig wordt en focus krijgt. Dat er verhalen kunnen ontstaan, waarbij de verteller soms verrast wordt door de impact van het eigen verhaal. Dat geldt voor niet-ervaren vertellers, maar ook voor de professionele vertellers tegenover me, die voor de microfoon een andere ervaring opdoen dan bij hun podiumverhaal. We zijn afgestemd op elkaar en laten ons verrassen door het verhaal. Verhalen verbinden!

 

 

Aat van der Harst, www.verhalenonderweg.nl
 

Leusden,  18 april 2016
Foto door Peter Putters, www.denozem.com