woensdag 17 februari 2016

Nooit meer slapen

Beyond Sleep neemt de kijker mee op een fascinerende wandeling

Blog van Aat van der Harst ( 17 februari 2016)

Het zal rond 1976 geweest zijn dat ik ‘Nooit meer slapen’ van Willem Frederik Hermans las. Het boek was toen al tien jaar oud. Ik vond het een geweldig boek. Het appelleerde aan mijn gevoel voor avontuur en verlangen naar grote natuurwandelingen. Kort erna reisde ik naar Noorwegen om het landschap met eigen ogen te gaan zien en er te gaan wandelen. Toen ik gisteren, veertig jaar later dus, in de stralende zon in de richting van bioscoop Tuschinsky wandelde, besefte ik, dat de film alleen maar tegen zou kunnen vallen. En toch gebeurde dat niet.

Natuur

De film neemt ons mee naar de overdonderde natuur van Noorwegen. Het is een wereld van rotsen, bergmeertjes, mossen, snelstromende beken en watervallen. Hoofdpersoon Alfred is geoloog en gaat er op expeditie samen met zijn gids Arne en met twee  Noorse geologen. Alfred is een buitenstaander. Hij verstaat de taal van de anderen niet en gaat in zichzelf praten. Steeds meer wordt helder, dat hij hier niet hoort. Waar de Noren zich makkelijk door de natuur bewegen, loopt hij vast in moerassen, valt hij en krijgt hij steeds meer verschijnselen van gekte. Het landschap is zo overweldigend, dat hij er in ten onder dreigt te gaan, zeker als hij de collega-geologen kwijt raakt. Samen met Arne gaat hij verder. Ook zij verliezen elkaar uit het oog, doordat hun kompassen verschillend afgesteld staan. Na lange omzwervingen alleen treft hij Arne dood aan bij de voet van een waterval. Hij vindt op eigen houtje de weg naar de bewoonde wereld en maakt weer contact met het gewone leven in een gesprek bij een bushalte. Na de zwaarte van wat er daarvoor gebeurd is, geeft dit mij als kijker weer wat lucht.

Binnenwereld en buitenwereld

Wat regisseur Boudewijn Koole prachtig doet, is de buitenwereld verbinden met de binnenwereld van de hoofdpersoon. De invloed van het oerlandschap op de geest en het gedrag van de hoofdpersoon worden invoelbaar gemaakt. Acteur Reinout Scholten van Aschat speelt de hoofdrol van Alfred prachtig. Ik gaf me over aan de beelden en maakte bijna in trance de avontuurlijke tocht mee. Het landschap waarin het zich afspeelt is fascinerend. Wat mij betreft een zeer geslaagde boekverfilming. Veertig jaar geleden las ik het boek, gister zag ik de verfilming en was weer net zo onder de indruk als toen.